Viêm xoang cấp nguyên nhân và cách phòng chống hiệu quả
Viêm xoang cấp tính là viêm niêm mạc xoang lần đầu mà trước đó niêm mạc xoang hoàn toàn bình thường, bệnh đặc trưng với các triệu chứng như đau nhức vùng mặt, chảy nước mũi, ngạt mũi…
I. Quan niệm của Y học hiện đại về Viêm xoang cấp tính
1. Đại cương
– Xoang là những hốc xương rỗng nằm trong khối xương sọ mặt, ở xung quanh mũi và thông với hốc mũi. Xoang có vai trò làm nhẹ đầu, có tác dụng cộng hưởng, làm cho mỗi người có một giọng nói riêng, làm ấm, làm ẩm và lọc không khí từ bên ngoài đi vào.
– Bình thường, các lỗ của xoang thông thoáng, dịch do xoang tiết ra và không khí luôn có sự lưu thông. Khi những lỗ này bị tắc nghẽn, sự lưu thông bị ngừng trệ sẽ dẫn tới viêm xoang.
– Viêm xoang cấp tính là tình trạng các khoang xung quanh mũi bị viêm và sưng lên. Điều này làm cho xoang tích tụ nhiều dịch nhầy, gây trở ngại cho việc thoát ra ngoài, bệnh thường diễn biến trong vòng bốn tuần.
2. Nguyên nhân
– Do nhiễm trùng (vi khuẩn, vi nấm, virút) từ các viêm nhiễm đường mũi, họng (viêm mũi, viêm họng, viêm amiđan…), hoặc từ bệnh răng miệng (sâu răng, viêm lợi) làm lây lan sang các xoang và gây viêm cấp.
– Do dị ứng nhất là trong khói, bụi có hóa chất, phấn hoa, vi sinh vật và các chất gây dị ứng khác.
– Chấn thương cơ học hay áp lực gây xuất huyết, phù nề, thương tổn niêm mạc và thành xoang.
– Dị hình vách ngăn, ứ tắc dịch tiết trong xoang…
– Các yếu tố toàn thân như suy nhược, tiểu đường…
3. Triệu chứng
– Đau nhức, sưng nề vùng mặt: đau thành từng cơn, có tính chu kỳ, đau nhiều hơn về sáng, thường từ 8 đến 11 h. Có thể đau nhức vùng má, trán hoặc hai bên thái dương. Đôi khi lan lên đỉnh đầu hoặc lan xuống phía răng. Ngoài cơn đau, người bệnh hay bị nặng đầu.
– Chảy nước mũi: có thể một bên nhưng thường xảy ra ở cả hai bên. Lúc đầu dịch có thể loãng, sau đặc dần, màu xanh hoặc vàng, có mùi và làm hoen ố khăn hoặc giấy lau mũi. Tùy thuộc vào vị trí xoang bị viêm mà dịch nhầy có thể chảy ra phía mũi hoặc xuống họng. Triệu chứng chảy dịch làm cho người bệnh có cảm giác luôn phải khụt khịt mũi hoặc gây cảm giác khó chịu ở cổ họng luôn muốn khạc nhổ.
– Nghẹt mũi gây khó thở do mũi bị tắc nghẽn và cản trở, thường xảy ra ở hai bên, khi nằm và tăng lên vào ban đêm. Tùy mức độ bệnh có thể nghẹt tắc mũi mức độ nhẹ, vừa, từng lúc hay liên tục, dẫn đến ngửi kém.
– Ngửi kém hoặc mất ngửi.
– Có mủ trong hốc mũi.
– Sốt.
– Các triệu chứng khác: Đau đầu, thở hôi, mệt mỏi, đau răng, ho, đau nhức ở tai…
4. Điều trị
– Tại chỗ:
+ Rửa mũi, xịt mũi, hút dịch và mủ.
+ Nhỏ thuốc: co mạch, sát khuẩn và chống phù nề, corticoid…
+ Khí dung: thuốc kháng sinh kết hợp corticoid.
– Toàn thân: Kháng sinh. Thuốc chống viêm giảm phù nề, Thuốc giảm đau hạ sốt, Thuốc điều trị dị ứng (với người bệnh hay dị ứng). Corticoid…
– Phẫu thuật xoang khi các phương pháp điều trị trên không hiệu quả.
II. Hạn chế y học hiện đại khi điều trị Viêm xoang cấp tính
Thuốc điều trị Viêm xoang cấp tính thường gây ra nhiều tác dụng phụ đối với gan, thận, hệ thần kinh và hệ tiêu hóa. Bên cạnh đó, bệnh nhân hay tự ý kết hợp thuốc có thể gây tương tác thuốc nguy hiểm: Thuốc co mạch giúp thông mũi, nhưng nếu dùng lâu có thể gây tắc nghẽn nghiêm trọng hơn.
III. Quan niệm của Y học cổ truyền về Viêm xoang cấp tính
1. Đại cương
Theo Y học cổ truyền, viêm xoang thuộc chứng Tỵ Lậu, Tỵ Uyên, Não Lậu.
2. Nguyên nhân
Do phong nhiệt, nhiệt độc kết hợp với phế khí và vệ khí hư mà gây bệnh.
3. Triệu chứng
Ngạt mũi, chảy nước mũi, dịch nhầy có màu vàng hoặc có mủ, có cảm giác đau phần xoang trán, xoang hàm. Viêm hốc mũi, toàn thân sợ lạnh, đau đầu, sốt.
4. Điều trị
Pháp điều trị: thanh phế, tiết nhiệt giải độc.
IV. Hạn chế y học cổ truyền khi điều trị Viêm xoang cấp tính
Điều trị viêm xoang cấp tính bằng Đông y thường không làm giảm triệu chứng nhanh chóng. Do đó, yêu cầu bệnh nhân phải dùng thường xuyên và trong thời gian dài, điều đó làm mất thời gian và tốn nhiều công sức của người bệnh.
V. Phương pháp kết hợp điều trị Viêm xoang cấp tính
– Thuốc Đông y: bài thuốc Tân di thanh phế ẩm thang gia giảm
– Thuốc Nam:
Cây hoa cứt lợn tươi 50g, rửa sạch, để ráo, giã nát, vắt lấy nước tẩm vào bông. Dùng bông này nhét vào lỗ mũi bên đau khoảng 15-20 phút. Rút bông ra để dịch mủ từ trong xoang và mũi giải phóng ra ngoài rồi xì nhẹ nhàng. Tránh xì mũi mạnh mủ gây viêm tai giữa
Cây cỏ cứt lợn tươi 4g, tỏi 2 nhánh, hai thứ giã nhỏ vắt lấy nước nhỏ vào mũi ngày 3-4 lần
– Xoa bóp bấm huyệt: Day ấn huyệt Nghinh hương, Tỵ thông, Ấn đường, Thái dương, Thừa khấp, Hợp cốc, Khúc trì…
– Cấy chỉ: các huyệt như trên
– Xông, rửa mũi bằng nước muối sinh lý, các vị thuốc có tinh dầu, kháng khuẩn: Trầu không, Kim ngân…
– Thuốc Tây y: Telfast, Otilin…
VI. Cách phòng chống Viêm xoang cấp tính hiệu quả
– Đeo khẩu trang trước khi ra đường và làm công việc gặp nhiều bụi bặm như quét nhà, làm vườn…
– Tránh nhiễm trùng đường hô hấp trên. Hạn chế tối đa tiếp xúc với người bị cảm. Giữ môi trường xung quanh luôn sạch sẽ, tránh xa khói bụi, khói thuốc lá, chất thải…
– Không dùng chung vật dụng cá nhân với người bị viêm xoang, cảm cúm.
– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước, đặc biệt là trước bữa ăn. Không nên cho tay vào ngoáy mũi vì dễ mang vi trùng vào, khiến cho bệnh càng nghiêm trọng thêm
– Xì mũi đúng cách: lấy 1 tay bịt một bên lại và xì lần lượt từng bên một, không cố gắng xì mạnh vì sẽ đẩy chất viêm vào vòi nhĩ và tai.
– Đối với người mẫn cảm cần chú ý phòng tránh phấn hoa, nấm mốc, nước hoa, thức ăn lạ, nhiều gia vị, nhiệt độ thay đổi..
– Thận trong khi đi bơi, tránh để nước vào xoang, dễ gây viêm xoang.
– Không hút thuốc lá, thuốc lào, hạn chế rượu bia.
– Sử dụng máy tạo độ ẩm khi sử dụng điều hòa, lò sưởi. Thường xuyên kiểm tra, vệ sinh thiết bị làm ẩm để đảm bảo không khí trong nhà sạch sẽ, không có nấm mốc.
– Tập thể dục, ăn uống đủ dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
VII. Lời khuyên.
– Cần vệ sinh mũi, họng, miệng, răng lợi sạch sẽ hàng ngày để tránh mắc các bệnh về tai mũi họng, răng.
– Khi có triệu chứng Viêm xoang cấp như đau vùng mặt, hắt hơi, chảy nước mũi, tắc mũi… nên đi khám bệnh càng sớm càng tốt, để được điều trị sớm, đúng, tránh để xảy ra biến chứng viêm nhiễm ổ mắt, viêm màng não, tắc tính mạch xoang hang… hoặc trở thành Viêm xoang mạn tính.
