Suy giãn tĩnh mạch chi dưới: Chuột rút về đêm, nổi gân, ngứa
Do sự phát triển kinh tế và thay đổi nếp sống nên bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới ngày càng gia tăng với các triệu chứng như: nhức mỏi, tê nặng, dị cảm ở chân…
I. Quan niệm của Y học hiện đại về Suy giãn tĩnh mạch chi dưới
1. Đại cương
– Suy giãn tĩnh mạch chi dưới là suy giảm chức năng đưa máu trở về tim của hệ thống tĩnh mạch nằm ở vùng chân, dẫn đến hiện tượng máu ứ đọng lại, làm biến đổi huyết động và biến dạng tổ chức mô xung quanh, gây ra các triệu chứng như nhức mỏi, nặng chân, phù chân, tê dị cảm, kiến bò…
– Suy giãn tĩnh mạch chi dưới mạn tính có thể dẫn đến các biến chứng khó chữa và nguy hiểm như chàm da, loét chân không lành (nhất là ở người già), chảy máu, viêm tĩnh mạch nông huyết khối, huyết khối tĩnh mạch sâu… ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
2. Nguyên nhân
– Quá trình thoái hóa do tuổi tác (thường gặp ở người già).
– Do tư thế sinh hoạt, làm việc phải đứng hay ngồi một chỗ lâu, ít vận động, phải mang vác nặng…
– Các yếu tố nguy cơ như béo phì, làm việc trong môi trường ẩm thấp, chế độ ăn ít chất xơ và vitamin, táo bón.
– Di truyền : Nguy cơ mắc bệnh tăng lên 2 lần nếu có cha hoặc mẹ mắc bệnh, tăng lên gấp 4 lần nếu cả cha và mẹ cùng mắc bệnh.
– Giới tính : nữ nhiều hơn nam 3 lần. Do ảnh hưởng của nội tiết tố estrogen, progesterol lên thành mạch, thói quen ít hoạt động, đứng lâu, thai nghén…
– Nằm bất động lâu ngày: bệnh nhân liệt, sau phẫu thuật vùng chậu, khớp…
– Thuốc ngừa thai dạng uống làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu gây nên dãn tĩnh mạch nông thứ phát.
3. Triệu chứng
– Đau chân, nặng chân, nhức mỏi chân khi đứng lâu hoặc ngồi nhiều. Ban đêm thường bị chuột rút, cảm giác tê chân, châm chích như có kiến bò, ngứa ở vùng cẳng chân. Gác chân lên cao thì đỡ.
– Phù mắt cá chân, bàn chân hoặc chỉ cảm thấy khi mang giày dép, xảy ra khi đứng lâu, ngồi nhiều liên tục hoặc xuất hiện vào buổi chiều sau một ngày làm việc.
– Nhìn thấy tĩnh mạch nổi li ti nhất là vùng cổ chân, bàn chân, mặt sau gối… giai đoạn muộn có thể thấy các búi tĩnh mạch trương phồng nổi rõ trên da, các mảng bầm máu trên da, các tĩnh mạch nông dưới da giãn to ngoằn ngoèo.
4. Điều trị
– Sử dụng băng chun, tất y tế.
– Điều trị bằng thuốc
+ Thuốc làm bền thành mạch : Daflon, Rutin, Ginkgo biloba, Venosan…
+ Chích thuốc làm xơ hóa tĩnh mạch.
– Điều trị phẫu thuật (được khuyên dùng khi suy giãn tĩnh mạch chi dưới từ độ 2 trở lên): Laser liệu pháp. Phẫu thuật rút bỏ tĩnh mạch dãn, sửa van.
II. Hạn chế y học hiện đại khi điều trị Suy giãn tĩnh mạch chi dưới
– Thuốc Tây y thường tác dụng tốt trong giai đoạn đầu của bệnh nhưng sau đó đáp ứng sẽ giảm dần, bạn không nên tự ý điều trị hoặc lạm dụng thuốc, tránh các tác dụng phụ của thuốc như: buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, rối loạn thần kinh thực vật…
III. Quan niệm của Y học cổ truyền về Suy giãn tĩnh mạch chi dưới
1. Đại cương
Suy giãn tĩnh mạch chi dưới được mô tả trong phạm vi Chứng “Cân lựu” của Y học cổ truyền: Chứng gân xanh tím xoắn lại từng hòn, kết thành như con giun, nổi lên ở vùng bụng chân.
2. Nguyên nhân
– Thận khí hư suy: Thận chủ cốt, can chủ cân, thận khí đầy đủ thì cốt cường tráng (xương rắn chắc khỏe mạnh), thận hư ắt cốt nhược (xương yếu), đứng lâu đi nhiều ắt tổn thương đến Can Thận
– Khí hư: do làm việc nặng nhọc quá mức, hoặc thất tình nội thương, hoặc do ăn nhiều thức ăn cao lương mỹ vị, dẫn đến chính khí hư, khí huyết không thông, khí hư sinh đàm, huyết trệ thành ứ, đàm trọc nội trở, ứ trở mạch lạc mà dẫn đến hình thành búi tĩnh mạch uốn cong.
3. Triệu chứng
– Đau mỏi chân, cảm giác tức nặng, tê bì tăng dần khi đứng lâu ngồi nhiều, nằm hoặc gác chân cao hơn thân mình thì đỡ, đôi khi chuột rút về đêm. Người mệt mỏi, ăn ngủ kém, đau lưng mỏi gối, mạch tế.
4. Điều trị
– Pháp điều trị: Hành khí hoạt huyết, bổ can thận
IV. Hạn chế y học cổ truyền khi điều trị Suy giãn tĩnh mạch chi dưới
– Thuốc đông thường tác dụng chậm, thời gian điều trị kéo dài đòi hỏi sự kiên trì của bệnh nhân.
V. Phương pháp kết hợp điều trị Suy giãn tĩnh mạch chi dưới
– Hạn chế đứng lâu ngồi nhiều, nằm nghỉ kê cao chân.
– Sử dụng băng chun, tất y tế.
– Thuốc Đông y: tùy từng thể trạng mà sử dụng các vị thuốc khác nhau như: Thục địa, sơn thù du, sơn dược, đổ trọng, xuyên ngưu tất, hoài ngưu tất, tục đoạn, cốt toái bổ, xuyên khung, đương quy, hồng hoa, hoàng kỳ, cát căn, địa long…
– Sau khi hết triệu chứng viêm: Xoa bóp nhẹ nhàng, Tập các bài tập vận động chủ động tự do các khớp háng, gối, cổ chân.
– Thuốc Tây y: Daflon, Rutin, Ginkgo biloba…
VI. Cách phòng chống Suy giãn tĩnh mạch chi dưới hiệu quả
– Tránh ngồi, đứng liên tục, lâu, nên vận động thay đổi tư thế khoảng 30 – 60 phút/lần, có thể phối hợp tập các bài tập vận động chân như: co duỗi các ngón chân, gập duỗi cổ chân, nhón gót… để máu lưu chuyển tốt hơn.
– Tập thể dục bằng cách đi bộ nhanh, hít thở sâu, vừa đi vừa nghỉ.
– Ngủ gác chân cao.
– Chế độ ăn giàu trái cây rau tươi thức ăn giàu vitamin, nhiều chất xơ…hạn chế ăn nhiều thịt & chất bột đường.
– Tránh béo phì, tránh táo bón. Khi có thai nên mang vớ y khoa để phòng ngừa.
– Những bệnh nhân phải nằm bất động lâu ngày nên được tập vật lý trị liệu, xoa bóp chi để tránh huyết khối tĩnh mạch…
VII. Lời khuyên.
– Suy giãn tĩnh mạch chi dưới là bệnh mạn tính, tiến triển chậm nhưng giai đoạn muộn có thể gặp những biến chứng nguy hiểm nên cần theo dõi hướng dẫn và tập luyện thường xuyên, tái khám định kỳ để phát hiện sớm và xử lý kịp thời biến chứng như: viêm da, loét, nhiễm trùng, chảy máu tại ổ loét, viêm tắc các tĩnh mạch sâu…
