Đau thắt lưng cấp sau mang vác nặng hoặc các hoạt động sai tư thế…
Đau thắt lưng cấp tính đặc trưng bởi tình trạng đau nhức vùng lưng xuất hiện một cách đột ngột. Cơn đau thường diễn ra trong vài ngày cho đến vài tuần, thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
I. Quan niệm của Y học hiện đại về Đau thắt lưng cấp tính
1. Đại cương
Đau cột sống thắt lưng cấp đặc trưng bởi tình trang đau khu trú trong khoảng từ ngang đốt sống thắt lưng 1 đến nếp lằn mông, xuất hiện đột ngột, diễn ra trong vài ngày và kéo dài không quá 6 tuần.
2. Nguyên nhân
– Do thời tiết thay đổi đột ngột, gặp mưa gió lạnh… khiến các cơ, dây chằng, mạch máu và thần kinh vùng lưng bị co giãn quá mức.
– Vận động đột ngột: chuyển tư thế từ nằm sang ngồi, cúi nhặt đồ…
– Làm việc trong một tư thế cột sống sai lệch, mang vác đồ vật không đúng cách….
– Cột sống thắt lưng phải chịu sự đè nén: ngồi làm việc ở một tư thế quá lâu, rung xóc do đi xe đường dài, mang vác nặng, đi giầy cao gót..
– Chấn thương: ngã ngồi, tai nạn…
– Nguyên nhân do bệnh lý như: thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, gai đôi cột sống, thoái hoá cột sống, ung thư, lao..
3. Triệu chứng
– Đau xuất hiện đột ngột tại vùng thắt lưng một hoặc hai bên, có thể lan xuống dưới mông, chân.
– Đau dữ dội, đau chói buốt…
– Các vận động cúi ngửa, nghiêng hoặc xoay thân mình đều đau tăng, vì vậy đi lại hoặc chuyển tư thế rất khó.
– Nằm nghỉ ngơi đỡ đau.
– Sờ khối cơ cạnh cột sống thấy co cứng, ấn đau.
4. Điều trị
– Thuốc giảm đau
– Thuốc chống viêm không steroid
– Thuốc giãn cơ
II. Hạn chế y học hiện đại khi điều trị Đau thắt lưng cấp
– Thuốc Tây y có thể làm giảm nhanh các triệu chứng đau, tuy nhiên nếu lạm dụng có thể gây tác dụng phụ trên gan, thận hoặc dạ dày tá tráng.
III. Quan niệm của Y học cổ truyền về Đau thắt lưng cấp
1. Đại cương
Đau thắt lưng cấp còn được gọi là Yêu thống, Yêu cước thống thuộc phạm vi chứng Tý của YHCT. Tý đồng âm với bí, tức bế tắc lại không thông, dùng để diễn tả tình trạng đau, tê, mỏi, nặng, sưng, nhức, buốt… ở da thịt, khớp xương
2. Nguyên nhân
– Ngoại nhân: phong hàn, phong thấp, phong nhiệt thừa lúc tấu lý sơ hở xâm lấn vào các kinh Túc Thái dương Bàng quang, khí huyết không lưu thông tốt mà gây bệnh
– Bất nội ngoại nhân: Do lao động quá sức như bê vác nặng, hoặc do bị sang chấn (bị ngã…) làm khí huyết ứ trệ gây nên đau, hạn chế vận động .
3. Triệu chứng
– Thể Phong hàn thấp: Sau khi gặp mưa, gió lạnh… đột nhiên xuất hiện đau dữ dội vùng thắt lưng, không cúi người được, ho, hắt hơi hoặc trở mình đau tăng. Thường đau một bên, sờ cơ cạnh cột sống co cứng, chườm nóng thì đỡ, sợ gió, sợ lạnh, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch huyền hoặc phù khẩn.
– Thể Khí trệ huyết ứ: Sau khi mang vác nặng, hoặc sau một động tác thay đổi tư thế đột ngột, thấy đau một bên hoặc hai bên cột sống thắt lưng, đau dữ dội một chỗ, vận động hạn chế, nhiều khi không cúi, không đi lại được, cơ vùng thắt lưng co cứng, lưỡi có điểm ứ huyết, mạch sáp.
– Thể Thấp nhiệt (viêm cột sống): Đau vùng cột sống thắt lưng. Có sưng, nóng, đỏ, toàn thân có thể sốt.
4. Điều trị
– Đau thắt lưng cấp do phong hàn thấp
Pháp điều trị: Khu phong, tán hàn, trừ thấp, ôn kinh hoạt lạc
– Đau thắt lưng cấp khi thay đổi tư thế hay vác nặng lệch tư thế do khí trệ, huyết ứ
Pháp điều trị Hoạt huyết hóa ứ, lý khí chỉ đau.
– Đau thắt lưng cấp do thấp nhiệt
Pháp điều trị Khu phong, thanh nhiệt trừ thấp
IV. Hạn chế y học cổ truyền khi điều trị Đau thắt lưng cấp
Thuốc Đông y làm triệu chứng thuyên giảm chậm, thời gian điều trị lâu hơn Tây y. Vì vậy nên kết hợp thêm các biện pháp khác như châm cứu, thủy châm, xoa bóp bấm huyệt để tăng tác dụng điều trị, tuy nhiên bệnh nhân phải điều trị nội trú hoặc đến các cơ sở y tế hàng ngày
V. Phương pháp kết hợp điều trị Đau thắt lưng cấp
– Thuốc Đông y: Tùy từng thể bệnh có thể dùng các bài thuốc: Can khương thương truật thang gia giảm, Tứ vật đào hồng gia giảm, Bạch hổ quế chi thang gia giảm
– Xoa bóp bấm huyệt: Xoa, miết, day, ấn huyệt: A thị, Thận du, Đại trường du, Tam tiêu du, Mệnh môn, Chi thất, Giáp tích L1- L5, Bát liêu, Ủy trung…
– Châm cứu: Châm luân phiên các huyệt như trên.
– Thủy châm: Mobic, Vitamin 3B các huyệt Thận du, Đại trường du, Hoàn khiêu…
– Chườm ấm: Ôn châm, cứu ngải, xông thuốc…
– Vật lý trị liệu: Hồng ngoại, Điện phân, Điện xung…
– Thuốc Tây y: Mobic, Myonal
VI. Cách phòng chống Đau thắt lưng cấp hiệu quả
– Điều chỉnh tư thế cho phù hợp, tránh duy trì các tư thế xấu, thường xuyên thay đổi tư thế kể cả khi làm việc hay nghỉ ngơi. Hạn chế đi giày cao gót.
– Tránh mọi chấn thương cho cột sống: ngã ngồi, các động tác thể thao hoặc vận động quá mức như golf, bóng chuyền, tennis, vác balô nặng, đi giầy cao gót…
– Tránh gió lạnh ẩm thấp, không nên để nhiệt độ điều hòa quá lạnh hoặc ra vào phòng điều hòa thường xuyên (Nhiệt độ phòng trung bình từ 25°C – 28 °C )
– Không nên nằm đệm quá dày và mềm, giường lò xo.
– Khi bạn phải di chuyển những vật nặng như: kéo, mang, vác, cầm thì nên chú ý phân phối trọng lượng đồng đều cả hai mặt của cơ thể, giữ tư thế lưng thẳng và khung chậu nghiêng ra sau, điều đó sẽ giảm sức nặng quá mức đè lên một vị trí xương.
– Tập thể dục thường xuyên nhẹ nhàng để nâng cao thể lực, nên bơi hàng tuần.
– Chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý, bỏ rượu, thuốc lá, giảm cân với những người béo phì, tránh những căng thẳng quá mức về tâm lý.
VII. Lời khuyên.
– Ngay khi mới bị đau thắt lưng cấp, bạn không nên cố gắng xoay chuyển hoặc tự ý điều trị, nên đến các cơ sở y tế khám và điều trị đúng.
