Đau dây thần kinh liên sườn: đau nhói vùng mạn sườn, đau tăng khi hít thở sâu…
Bệnh đau dây thần kinh liên sườn thường gây ra những cơn đau nhói vùng mạng sườn, chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh, đau tăng khi ho, hít thở sâu, căng dãn lồng ngực…
I. Quan niệm của Y học hiện đại về Đau dây thần kinh liên sườn
1. Đại cương
– Dây thần kinh liên sườn là tên gọi chung để chỉ các dây thần kinh xuất phát trong tủy sống vùng ngực (từ D1 đến D12). Sau khi ra khỏi tủy sống, các nhánh của dây thần kinh sẽ kết hợp với các mạch máu thành bó mạch thần kinh gian sườn nằm ngay dưới xương sườn.
– Đau dây thần kinh liên sườn là bệnh cảnh xuất hiện khi dây thần kinh liên sườn bị tổn thương (viêm nhiễm, chèn ép) từ đó gây ra những cơn đau xuất hiện dọc theo dây thần kinh liên sườn. Có thể đau một hoặc hai bên, hoặc đau từ trước ngực lan theo mạn sườn ra phía sau cột sống.
2. Nguyên nhân
– Đau dây thần kinh liên sườn nguyên phát thường gặp do lạnh hoặc khi vận động sai tư thế
– Đau dây thần kinh liên sườn thứ phát: có thể là triệu chứng hoặc biến chứng của một số bệnh khác như bệnh Zona thần kinh, thoái hóa cột sống lưng, lao cột sống hoặc ung thư cột sống, viêm đa rễ thần kinh, đái tháo đường…
3. Triệu chứng
Bệnh thường đau tại nơi tổn thương, đau chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh, đau tăng khi ho, hít thở sâu, căng dãn lồng ngực. Tùy vào vị trí, mức độ, số lượng dây thần kinh liên sườn bị tổn thương mà có biểu hiện khác nhau.
– Đau dây thần kinh liên sườn thể nguyên phát: đau ở vùng cạnh đốt sống hoặc vùng cạnh sống – bả vai, có thể đau một hoặc hai bên, đau lan theo khoang liên sườn ra phía trước, đau âm ỉ cả ngày và đêm, đau tăng khi hít thở sâu, thay đổi tư thế, ho, hắt hơi. Khi ấn có điểm đau rõ rệt hoặc đau lan theo đường đi của dây thần kinh liên sườn. Da vùng đau không có biểu hiện tổn thương.
– Đau dây thần kinh liên sườn thể thứ phát: tùy nguyên nhân gây bệnh mà triệu chứng khác nhau
+ Do Thoái hóa cột sống lưng thường gặp ở người cao tuổi, đau âm ỉ vùng cạnh cột sống, đau liên tục cả khi nghỉ và khi vận động, ấn thấy tức nhẹ và dễ chịu hơn.
+ Do Lao cột sống hay Ung thư cột sống: đau nhói cả hai bên sườn, hoặc đau như bó chặt lấy ngực hoặc bụng. Ấn cột sống sẽ thấy điểm đau chói, bệnh nhân đau liên tục suốt ngày đêm, thay đổi tư thế đau tăng. Kèm theo các triệu chứng nặng như hội chứng nhiễm độc lao: sốt về chiều mệt mỏi sút cân…; có thể thấy biến dạng cột sống.
+ Do zona: Thường có biểu hiện đau rát 1 bên mạng sườn, kèm biểu hiện đỏ da, mụn nước lan rộng theo đường đi của dây thần kinh liên sườn. Ngứa và đau như rát bỏng, có thể có sốt, mệt mỏi,… Giai đoạn sau đó, các mụn nước khô, đóng vảy, bong vảy để lại sẹo, thường đau rát tại vùng tổn thương, kéo dài nhiều tháng đau 1 bên mạng sườn.
+ Do chấn thương cột sống: thường gặp sau khi ngã, tai nạn giao thông, vận động quá sức hoặc bị tác động với cường độ quá mạnh. Người bệnh có biểu hiện đau râm ran và liên tục ở xương sườn, đau nhiều vùng cột sống, lan ra phía trước mạn sườn.
4. Điều trị
– Thuốc giảm đau.
– Thuốc chống viêm không steroid.
– Thuốc có tác dụng giảm đau thần kinh.
– Thuốc tăng cường dẫn truyền thần kinh.
– Thuốc kháng virut (Nếu do zona)
II. Hạn chế y học hiện đại khi điều trị Đau dây thần kinh liên sườn
– Thuốc tây y có tác dụng giảm đau nhanh nhưng chỉ trong thười gian ngắn, bệnh hay tái phát và có thể gặp phải nhiều tác dụng phụ của thuốc như: ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, đau dạ dày, hại chức năng gan, thận,…
III. Quan niệm của Y học cổ truyền về Đau dây thần kinh liên sườn
1. Đại cương
– Được mô tả trong phạm vi chứng Hiếp thống của Y học cổ truyền. Hiếp thống là đau một hoặc hai bên mạng sườn, hai bên mạng sườn là đường tuần hoàn của kinh Túc Quyết âm Can và kinh Túc Thiếu dương Đởm, cho nên đau mạng sườn có quan hệ mật thiết đến bệnh của Can Đởm.
2. Nguyên nhân
– Phong hàn xâm phạm vào hai kinh can và đởm làm cho kinh khí bị bế tắc gây đau.
– Tình chí uất ức, giận dữ bi ai làm cho can khí rối loạn dễ gây khí trệ. Khí trệ làm cho huyết vận hành kém, dần dần gây nên huyết ứ.
– Chấn thương cũng gây ra huyết ứ từ đó sinh đau.
– Đàm ẩm lưu trú ở cạnh sườn mà gây bệnh.
– Thấp nhiệt ở trung tiêu ôn kết tại can đởm làm can đởm sơ tiết mất điều đạt gây đau.
– Can hư, huyết táo làm can mạch không được nuôi dưỡng tốt.
3. Triệu chứng
– Thể Phong hàn: Đau liên sườn dọc theo đường đi của dây thần kinh, đau nhất ở vùng rễ sau lưng, sau ức đòn, sợ lạnh, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù.
– Thể Can khí uất nghịch: Đau trướng một bên hoặc hai bên mạng sườn, có cảm giác đầy tức, đau di chuyển từ chỗ này sang chỗ khác, ngực bụng đầy chướng, người dễ cáu gắt, hay thở dài, rêu lưỡi mỏng, mạch huyền.
– Thể Huyết ứ: Sườn đau như bị dùi đâm, đau cố định một vài điểm, ấn vào đau chói, chất lưỡi tím hoặc có nốt ứ huyết, mạch sáp.
– Thể Can đởm thấp nhiệt: Đau vùng cạnh sườn, miệng đắng, tâm phiền, ngực tức, chán ăn, mặt đỏ hoặc vàng, rêu lưỡi vàng nhợt, mạch huyền sác.
– Thể Can âm bất túc: Sườn đau âm ỉ, đau dai dẳng không dứt, miệng khô, tâm phiền, chóng mặt hoa mắt. chất lưỡi đỏ, rêu ít, mạch huyền tế sác.
– Thể Đàm ẩm lưu trú: Đau vùng cạnh sườn, ngực sườn trướng đau, ho khạc đờm, thở gấp, đoản hơi. Rêu lưỡi trắng, mạch trầm huyền hoặc trầm hoạt.
4. Điều trị
– Thể phong hàn
+ Pháp điều trị: Khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc
– Thể can khí uất nghịch
+ Pháp điều trị: Sơ can lý khí
– Thể huyết ứ
+ Pháp điều trị: Hoạt huyết hóa ứ.
– Thể can đởm thấp nhiệt
+ Pháp điều trị: Thanh nhiệt lợi thấp.
– Thể can âm bất túc
+ Pháp điều trị: Tư âm dưỡng can.
– Thể đàm ẩm lưu trú
+ Pháp điều trị: Lí khí hóa đàm, thông lạc.
IV. Hạn chế y học cổ truyền khi điều trị Đau dây thần kinh liên sườn
– Thuốc Đông y tác dụng giảm đau chậm, vì vậy nên kết hợp các biện pháp khác như Châm cứu, Thủy châm, Xoa bóp bấm huyệt… để tăng hiệu quả điều trị, tuy nhiên các phương pháp trên đòi hỏi bệnh nhân phải điều trị nội trú hoặc đến cơ sở y tế điều trị hàng ngày.
– Trường Đau thần kinh liên sườn do bệnh lý khác gây ra như Zona, Ung thư cột sống, Lao cột sống… nên kết hợp với phương pháp điều trị của Tây y.
V. Phương pháp kết hợp điều trị Đau dây thần kinh liên sườn
– Thuốc Đông y: Tùy từng thể bệnh, có thể sử dụng các bài thuốc khác nhau: Tiểu sài hồ thang gia giảm, Tiêu dao tán gia giảm, Huyết phủ trục ứ thang gia giảm, Long đởm tả can thang gia giảm, Nhất quán tiễn gia giảm…
– Châm cứu: A thị huyệt, Can du, Chương môn, Kỳ môn, Đại bao, Hành gian, Thái khê, Chi câu, Huyết hải, Phong long…
– Thủy châm: Vitamin 3B.
– Xoa bóp bấm huyệt: Xoa, miết, day, ấn các huyệt như trên.
– Chườm ấm: Xông thuốc, chườm ngải cứu vào vùng đau.
– Vật lý trị liệu: Điện xung, Điện phân, Siêu âm, Hồng ngoại…
– Thuốc Tây y: Mobic, Nivalin, Acyclovir …
VI. Cách phòng chống Đau dây thần kinh liên sườn hiệu quả
– Tránh vận động sai tư thế hoặc quá mạnh.
– Phòng tránh tai nạn giao thông, tai nạn lao động và sinh hoạt, khởi động kỹ trước khi chơi thể thao…
– Giữ ấm vùng lưng ngực.
– Chế độ sinh hoạt nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng thần kinh.
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm sớm phát hiện các bệnh lý liên quan như Lao cột sống, thoái hóa cột sống…
VII. Lời khuyên.
– Khi có dấu hiệu đau thần kinh liên sườn, bạn nên đến cơ sở y tế đế khám, tìm nguyên nhân gây bệnh để điều trị đúng tránh tình trạng đau dai dẳng, tái đi tái lại nhiều lần, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và năng suất làm việc của người bệnh.
– Đau dây thần kinh liên sườn có thể do các nguyên nhân từ cột sống gây nên vì vậy hãy thăm khám bác sĩ để loại bỏ các yếu tố nguy hiểm đó trước khi có các phương pháp điều trị phù hợp…
